Houd je brein voor de gek: Maak het starten van een onderneming leuk (dopamine detox)

Een nieuwe onderneming opzetten is moeilijk.

Er is een enorme hoeveelheid stappen die je moet zetten om een nieuw bedrijf te realiseren. Het vergt uren aan geconcentreerd werk en een berg aan doorzettingsvermogen. Het is niet gek dat veel nieuwe bedrijven en projecten stranden.

Maar hoewel werken aan je onderneming lastig is, is scrollen door je social media, videogames spelen of YouTube videos dit niet. Sterker nog, ik weet zeker dat je dit soort bezigheden zonder inspanning twee of drie uur in diepe staat van focus vol kunt houden. 

We weten allemaal dat op termijn dat extra uur op een dag beter besteedt is aan onze business dan social media. En waarom we eerder neigen naar dat laatste dan naar het eerste lijkt op het eerste gezicht makkelijk uit te leggen: social media is makkelijk en ondernemen is moeilijk.

Toch zijn er mensen die het lukt consistent voor de productieve bezigheden kiezen. En die wel hun business van de grond krijgen. Waar halen zij die motivatie vandaan?  

Enter: de dopamine detox.

Het belang van dopamine

Om dit beter te begrijpen gaan we het hebben over dopamine, een neurotransmitter en hormoon dat een aantal cruciale rollen vervult in ons lichaam en brein.

In popcultuur en de media wordt dopamine vaak afgeschilderd als een chemisch stofje in de hersenen wat verantwoordelijk is voor genot.

Wetenschappers leggen dit genuanceerder uit, en stellen dat dopamine verantwoordelijk is voor een cognitief proces wat mensen motiveert een bepaalde stimulus op te zoeken of te ontwijken. Dit zegt echter niet dat deze stimulus ook daadwerkelijk genot veroorzaakt. 

Er is onderzoek uitgevoerd rondom de dopamine productie van ratten wat dit verheldert. Door de dopaminereceptoren van ratten te koppelen aan een hendel is aangetoond dat ratten aan deze hendel bleven trekken totdat ze van uitputting omvielen.

Omgekeerd, ratten volledig onthouden van dopamine leidde ertoe dat ze helemaal niets meer deden. Ze hadden geen interesse meer om achter eten, drinken of seks aan te gaan. Echter, op het moment dat eten direct in hun mond werd gestopt aten ze het wél. De ratten haalden nog steeds genot uit hun eten, maar misten de motivatie er werk van te maken.

We leren hiervan dat ons brein gedragsprioriteiten stelt aan de hand van hoeveel dopamine het verwacht te ontvangen. Als een activiteit weinig dopamine genereert heb je weinig motivatie deze activiteit te doen. Als een activiteit veel dopamine vrijgeeft ben je geneigd deze activiteit keer op keer te herhalen. 

Wat voor activiteiten geven veel dopamine vrij? Dit zijn activiteiten waaraan een directe beloning gekoppeld is. Als je weet dat er geen directe beloningen tegenover een activiteit staan, dan kun je die dopamine stoot op je buik schrijven. 

Om een voorbeeld te geven, voordat je een social media app opent laat je brein dopamine vrij omdat je hersenen een beloning anticiperen (bijvoorbeeld, een grappige meme). Social media platformen zijn specifiek ontworpen om jou als gebruiker beloning na beloning te geven. Dat een uur scrollen op social media je leven niet verbetert en op den duur zelfs schade kan opleveren maakt je hersenen niets uit: de dopamine productie blijft lekker doorstromen.

De kracht van dopamine genererende beloningen wordt vermenigvuldigd wanneer deze een variabele component hebben. Nir Eyal beschrijft in zijn boek Hooked: How to Build Habit-Forming Products waarom je bijvoorbeeld zo makkelijk een uur aan je Instagram feed gekluisterd kan zitten. Je scrolt omlaag en anticipeert een stimulerende foto of een grappige meme te zien, maar het is niet te voorspellen wat het exact gaat worden. Dit is waarom de mensen gemiddeld zo’n 58 keer per dag hun telefoon checken. WhatsApp berichten, likes of andere notificaties: het zijn allemaal variabele beloningen. 

Wat gebeurt er als we tolerantie tegen dopamine opbouwen? 

Tot dusver denk je misschien, oké, wat is hier precies het probleem en hoe relateert dit aan het opstarten van m’n onderneming?

Het probleem is door telkens achter dopamine hits aan te gaan dit de natuurlijke balans van ons brein verstoord. Net als dat een alcoholverslaafde op een gegeven ogenblik niks meer voelt van vijf biertjes, zo kun je ook een tolerantie tegen dopamine ontwikkelen. 

Dit zorgt ervoor dat meer uitdagende activiteiten die weinig dopamine genereren – zoals werken aan je eigen onderneming in de avonduren of het weekend – je niet meer zoveel zullen interesseren: het zal saai en onplezierig voelen doordat je brein onevenredig veel verlangt naar dopamine. 

Laten we deze gedachtegang doortrekken naar drugsverslaafden en waarom het zo lastig voor hen is van hun verslaving af te komen. Hoewel bijna elke activiteit die je kunt bedenken wel dopamine genereert (zelfs een rondje lopen in de buurt, of een slokje water drinken om de dorst te lessen) is de dopamine productie van “normale” bezigheden zo klein in vergelijking met het gebruiken van drugs, dat deze bezigheden een verslaafde de grootst mogelijke moeite kosten: ze zullen hem als doodsaai aandoen. Daarom wordt er steeds maar weer teruggegrepen naar die drugs.

Hoewel drugsverslaafden een extreem voorbeeld zijn, zijn er genoeg andere manieren waarop je als non-verslaafde een dopamine tolerantie kan opbouwen: social media, YouTube, porno, videogames, je telefoon… In de geschiedenis van de mensheid zijn er nog nooit zoveel stimulerende middelen voor iedereen zo makkelijk toegankelijk geweest.

Te veel dopamine is dus een probleem. De oplossing: een domamine detox 

De oplossing voor ons dopamine probleem is vrij eenvoudig: verminder doelgericht je dopamine productie. Neem een dopamine detox. Dit kun je doen op verschillende manieren. 

Het meest eenvoudig is om je dopamine productie per dag een klein beetje te verlagen. Hou een lijst bij van de bezigheden op een dag die veel dopamine genereren – bijvoorbeeld social media apps, met je telefoon bezig zijn, videogames spelen, junkfood eten – en verwijder een of meerdere van deze activiteiten (zoveel mogelijk) uit je dagelijks leven. 

Bijvoorbeeld, ikzelf besteedde zo’n 3 tot 4 uur per dag op m’n telefoon en pakte hem gemiddeld meer dan 50 keer per dag op. Dezer dagen zet ik m’n telefoon vaak pas aan laat in de middag en heb hem zo ingesteld dat hij me praktisch niet afleidt. Dit heeft het aantal uren dat ik per dag aan m’n telefoon besteedt drastisch gereduceerd. 

Verder kun je ervoor zorgen dat je dopamine genererende bezigheden alleen aan het eind van de dag opzoekt, en je deze beschouwt als een beloning (dit geldt niet voor bezigheden die je schade berokkenen, zoals een alcoholverslaving). Wanneer je bijvoorbeeld aan het begin van de dag YouTube filmpjes gaat kijken kost concentreren op je werk daarna beduidend meer moeite aangezien werk in verhouding een stuk minder dopamine genereert. Laat staan dat je ná werk dan nog eens de puf hebt aan je eigen onderneming te werken.  

Nog effectiever is een stap verder te gaan en je één dag per week volledig te onttrekken van álle activiteiten die veel dopamine genereren: geen tv, geen laptop, geen telefoon, geen junkfood eten – helemaal niks. Dit zal je dwingen te mediteren, reflecteren, in je dagboek te schrijven, een wandeling te maken, je huis op te ruimen, te gaan schilderen of je gewoon stierlijk te gaan vervelen. 

Maar waarom zou dit überhaupt werken? Stel je eens voor dat je een maand lang elke nacht in een 5-sterren hotel slaapt. Na die maand word je overgeplaatst naar een vervallen motel aan de kant van de snelweg. Dit zal je waarschijnlijk zwaar vallen. Maar laten we nu eens zeggen dat je noodgedwongen een maand dakloos hebt doorgebracht. Vanuit die situatie bekeken zou het vooruitzicht van dit motel ineens een stuk aantrekkelijker zijn. 

Precies ditzelfde mechanisme vindt plaats wanneer je jezelf van dopamine onthoudt. Het wegnemen van al die stimulerende bezigheden laten die moeilijkere, minder stimulerende bezigheden ineens een stuk begeerlijker aan doen. Het gaat allemaal om je referentiekader. 

Stap 1: dopamine detox, Stap 2: start je bedrijf

Er zijn mensen die het lukt consistent voor productieve bezigheden kiezen en die het voor elkaar krijgen hun business van de grond krijgen. Deze mensen hebben geen superkrachten maar zullen veelal wel hun dopamineproductie onder controle hebben.   

Op een gegeven moment wilde ik zelf leren hoe je een website maakt. Maar ik was druk met het aansturen van m'n onderneming, en nieuwe vaardigheden leren die gepaard gaan met web development kostten moeite. Door mezelf te onthouden van de vele dopamine hits waar ik mezelf tot dat moment aan blootstelde, werd dit ineens een stuk makkelijker. Het lukte me om uren aaneen geconcentreerd te blijven.

Als je deze mechanismen zelf ook toepast, wordt het werken aan je onderneming ineens een stuk opwindender en zul je voor je het weet zelf iets van de grond hebben.

Wat denk jij van de dopamine detox? Deel je gedachten in de reacties.

De takeaways:

• Dopamine is een stof die niet zozeer genot bepaalt maar motivatie
• Ons brein prioriteert bezigheden aan de hand van hoeveel dopamine het verwacht te ontvangen
• Velen onder ons hebben een tolerantie tegen dopamine opgebouwd waardoor het werken aan dingen die weinig dopamine generen, zoals een bedrijf opzetten, een stuk lastiger wordt
• Door je dopamine productie te verminderen wordt het veel eenvoudiger jezelf toe te leggen op het starten van je onderneming